Mahitungod sa CHR

MALACAÑANG
MANILA

SA PRESIDENTE SA PILIPINAS

EXECUTIVE ORDER NO. 163

PAGDEKLARA SA EPEKTIBIDAD SA PAGBUHAT SA KOMISYON SA TAWHANONG KATUNGOD SAMA SA GIHATAG SA 1987 KONSTITUSYON, NAGHATAG MGA GIYA PARA SA OPERASYON NIINI, UG PARA SA UBAN NGA KATUYOAN

KON, ang 1987 Constitution naaprobahan na sa katawhan;

KON, ang 1987 Constitution nagmugna ug usa ka independenteng buhatan nga gitawag ug Commission on Human Rights; ug

NGANONG, adunay dinalian nga panginahanglan sa paghimo sa Commission on Human Rights aron mahatag ang epekto sa palisiya sa Estado nga "gipabili sa Estado ang dignidad sa matag tawo ug gigarantiyahan ang hingpit nga pagtahod sa tawhanong katungod."

KARON, BUSA, AKO, CORAZON C. AQUINO, Presidente sa Pilipinas, pinaagi sa gahum nga gitugyan kanako sa Konstitusyon, nagmando:

SEKSYON 1. Ang Komisyon sa Tawhanong Katungod sumala sa gitakda ubos sa Artikulo XIII sa 1987 Konstitusyon kay gideklarar nga anaa na karon.

SEKSYON 2. (a) Ang Commission on Human Rights kinahanglang langkuban sa usa ka Chairman ug upat ka mga Miyembro nga kinahanglang natural nga natawo nga mga lungsoranon sa Pilipinas ug, sa panahon sa ilang pagkatudlo, labing menos katloan ug lima ka tuig ang edad ug kinahanglan nga dili mahimong kandidato alang sa bisan unsang elective position sa eleksyon sa wala pa ang ilang pagtudlo. Bisan pa, ang kadaghanan niini mga miyembro sa Philippine Bar.

(b) Ang Chairman ug ang mga Miyembro sa Komisyon sa Tawhanong Katungod dili, sa panahon sa ilang paglingkod, maghupot ug bisan unsang ubang katungdanan o trabaho. Dili usab sila moapil sa praktis sa bisan unsang propesyon o sa aktibong pagdumala o pagkontrol sa bisan unsang negosyo nga sa bisan unsang paagi maapektuhan sa mga gimbuhaton sa ilang opisina, ni mahimong interesado sa pinansyal, direkta o dili direkta, sa bisan unsang kontrata sa, o sa bisan unsang prangkisa o pribilehiyo nga gihatag sa gobyerno, bisan unsang mga subdivision, ahensya, o instrumentalidad niini, lakip ang gipanag-iya sa gobyerno o kontrolado nga mga korporasyon.

(c) Ang Chairman ug ang mga Miyembro sa Commission on Human Rights itudlo sa Presidente sulod sa pito ka tuig nga termino nga walay pagtudlo pag-usab. Ang pagtudlo sa bisan unsang bakante alang lamang sa wala pa matapos nga termino sa gisundan.

(d) Ang Chairman ug ang mga Miyembro sa Komisyon sa Tawhanong mga Katungod makadawat sa parehas nga suweldo sa Chairman ug mga Miyembro, sa tinagsa, sa mga Komisyon sa Konstitusyon, nga dili mapakunhod sa ilang termino sa katungdanan.

SEKSYON 3. Ang Komisyon sa mga Katungod sa Tawo kinahanglan adunay mosunod nga mga gahum ug mga gimbuhaton:

(1) Pag-imbestiga, sa iyang kaugalingon o sa reklamo sa bisan unsang partido, ang tanan nga mga porma sa paglapas sa tawhanong katungod nga naglambigit sa sibil ug politikal nga mga katungod;

(2) Pag-adopt sa iyang operational guidelines ug rules of procedure, ug hisgoti ang pagtamay sa mga paglapas niini sumala sa Rules of Court.

(3) Paghatag ug tukma nga legal nga mga lakang alang sa pagpanalipod sa tawhanong katungod sa tanang tawo sulod sa Pilipinas, ingon man sa mga Pilipino nga nagpuyo sa gawas sa nasud, ug paghatag og preventive measures ug legal nga mga serbisyo sa pagtabang sa mga kabus kansang tawhanong katungod nalapas o nagkinahanglan og proteksyon;

(4) Gamita ang mga gahom sa pagduaw ibabaw sa mga prisohan, mga prisohan, o mga pasilidad sa detensyon;

(5) Pagtukod og usa ka padayon nga programa sa panukiduki, edukasyon, ug impormasyon aron mapalambo ang pagtahud sa pagkalabaw sa tawhanong katungod;

(6) Irekomendar ngadto sa Kongreso ang epektibong mga lakang sa pagpalambo sa tawhanong katungod ug paghatag og bayad sa mga biktima sa paglapas sa tawhanong katungod, o sa ilang mga pamilya;

(7) Pag-monitor sa pagtuman sa Gobyerno sa Pilipinas sa mga obligasyon sa internasyonal nga tratado sa tawhanong katungod;

(8) Hatagan og imyunidad gikan sa prosekusyon ang bisan kinsang tawo kansang testimonya o kansang pagpanag-iya sa mga dokumento o uban pang ebidensya gikinahanglan o sayon aron matino ang kamatuoran sa bisan unsang imbestigasyon nga gihimo niini o ubos sa awtoridad niini;

(9) Paghangyo sa tabang sa bisan unsang departamento, bureau, opisina, o ahensya sa pagbuhat sa mga gimbuhaton niini;

(10) Pagtudlo sa mga opisyal ug empleyado niini subay sa balaod; ug

(11) Buhata ang ubang mga katungdanan ug mga gimbuhaton nga mahimong gihatag sa balaod.

SEKSYON 4. Ang Presidential Committee on Human Rights, nga gimugna ubos sa Executive Order No. 8 nga pinetsahan ug Marso 18, 1986, ingon nga giusab, pinaagi niini giwagtang. Ang Commission on Human Rights kinahanglang mogamit sa maong mga katungdanan ug gahum sa Presidential Committee on Human Rights ubos sa Executive Order No. 8, ingon nga giusab, nga dili sukwahi sa mga probisyon sa 1987 Constitution.

Ang wala magasto nga mga gahin sa Presidential Committee on Human Rights kay gibalhin ngadto sa Commission on Human Rights. Ang tanang propyedad, rekord, kagamitan, edipisyo, pasilidad ug uban pang mga kabtangan sa Presidential Committee on Human Rights kinahanglang ibalhin ngadto sa Commission on Human Rights.

Ang Commission on Human Rights mahimong maghupot sa maong mga personahe sa Presidential Committee on Human Rights nga mahimong gikinahanglan sa pagtuman sa mga gahum ug mga gimbuhaton niini. Bisan kinsang opisyal sa publiko o empleyado nga nahimulag sa serbisyo tungod sa pagwagtang sa Presidential Committee on Human Rights nga gipatuman ubos niining Executive Order makadawat sa mga benepisyo diin sila mahimong adunay katungod ubos sa kasamtangan nga mga balaod, lagda ug regulasyon.

SEKSYON 5. Ang giaprobahan nga tinuig nga gahin sa Commission on Human Rights kinahanglang awtomatiko ug regular nga ipagawas.

SEKSYON 6. Ang tanan nga mga balaod, mga mando, mga pagpagawas, mga lagda ug mga regulasyon o mga bahin niini nga dili uyon niini nga Executive Order kay niini gibasura o giusab sumala niana.

SEKSYON 7. Kini nga Executive Order mo-epekto dayon.

Gihimo sa Dakbayan sa Manila, karong ika-5 sa Mayo, sa tuig sa Atong Ginoo, napulo'g siyam ka gatos ug kawaloan ug siyete.

(Sgd.) CORAZON C. AQUINO
Presidente sa Pilipinas

Pinaagi sa Presidente:

(Sgd.) JOKER P. ARROYO
Executive Secretary

Tinubdan: Presidential Management Staff

Opisina sa Presidente sa Pilipinas. (1987). [Executive Order Nos. : 1 – 170]. Manila : Presidential Management Staff.

Gimugna ang CHR isip tubag sa mga kabangis nga nahimo panahon sa Martial Law. Sa dihang gimugna ang 1987 Philippine Constitution, ang Artikulo XIII sa Social Justice and Human Rights tin-aw nga naghubit sa pagmugna sa Komisyon.

“Niini gimugna ang usa ka independenteng opisina nga gitawag og The Commission on Human Rights…
(aron) imbestigahan, sa iyang kaugalingon o sa reklamo sa bisan unsang partido, ang tanan nga mga porma sa paglapas sa tawhanong katungod nga naglambigit sa sibil ug politikal nga mga katungod …”
(Sec. 17-18, Art. XIII, Konstitusyon sa Pilipinas)

“Ako, si Corazon C. Aquino, Presidente sa Pilipinas… pinaagi niini (nagpahayag) sa Commission on Human Rights nga gihatag ubos sa Artikulo XIII sa 1987 Constitution nga anaa na karon…”
(Executive Order No. 163)

Ang 1987 Philippine Constitution nag-una nga naghatag ug mandato sa CHR sa pagpanalipod ug pagpalambo sa mga katungod ug dignidad sa matag tawo sa nasud. Gipabilhan sa Estado ang dignidad sa matag tawo ug gigarantiyahan ang hingpit nga pagtahod sa tawhanong katungod.
(Sec. 11, Art. II, Konstitusyon sa Pilipinas)

Ang Kongreso kinahanglang maghatag ug pinakataas nga prayoridad sa paghimo ug mga lakang nga manalipod ug makapauswag sa katungod sa tanang katawhan sa tawhanong dignidad, makunhuran ang sosyal, ekonomikanhon ug politikanhong pagkadili managsama, ug tangtangon ang mga kultural nga dili managsama pinaagi sa patas nga pagsabwag sa bahandi ug politikanhong gahum alang sa kaayohan sa kadaghanan.
(Sec. 1, Art. XIII, Konstitusyon sa Pilipinas)